Célébrations de l'an 2000 à Paris A la recherche du temps perdu

Obchody roku 2000 w Paryzu : w poszukiwaniu utraconego czasu

DOROTA WISNIEWSKI

Elektroniczny zegar na Wiezy Eiffela wskazuje magiczna cyfre: 2000, dla niektórych rok apokalipsy, dla innych - rok nadziei. Jedno jest pewne: odwieczny, niczym niewzruszony czas plynie jednakowo dla wszystkich.

W ponury, deszczowy dzien lipcowy, w ramach obchodów roku 2000, szaroniebieski Paryz proponuje chwile zachwytu i refleksji licznym rzeszom turystów z calego swiata oraz Paryzanom, którzy jeszcze nie wyjechali na wakacje. Nieco mniejszy ruch uliczny, zapach kawy ulatniajacy sie z tarasów kafejek zmieszany z zapachem perfum, kolorowy, wielojezyczny tlum spragniony slonca i wrazen…

U progu trzeciego tysiaclecia, nieublagany czas zatrzymal sie na chwile dla milosników sztuki zwiedzajacych z zapartym tchem wystawe „Imperium Czasu" w Luwrze. Ponad 240 arcydziel od czasów cywilizacji sumeryjskiej poprzez egipska, grecka, rzymska az do epoki nowozytnej opowiada fascynujaca historie powstania swiata i czasu oraz jego wplywu na losy czlowieka.

Ludzkosc na prózno próbowala zapanowac nad czasem ustanawiajac kalendarz, pory roku i godziny, tworzac wymyslne instrumenty do mierzenia czasu, modyfikujac na przestrzeni wieków swój stosunek do czasu, który niszczy i tworzy: rzezba C-L. Corbeta (1758-1808) „Czas obcinajacy skrzydla Milosci" przeciwstawia sie obrazowi S. Vorreta (1590-1620) „Czas zwyciezony przez Milosc, Venus i Nadzieje". Bóstwo fenickie z glowa lwa z wezem oplatajacym cialo (Mithra), efeb w antycznej Grecji, starzec w okresie Renesansu, waz, trupia czaszka, Czas przybieral przerózne formy i laczyl sie niechybnie ze smiercia. Jedynie artysci tworzacy dziela sztuki moga pretendowac do niesmiertelnosci, pod warunkiem, ze Ludzkosc przechowa pieczolowicie ich twórczosc. Niezmiernie wymowny jest obraz Jean-Babtiste Mauzaisse'a z 1822 roku „Czas ukazujacy ruiny, które powoduje i dziela sztuki, które pozwala nastepnie odkryc ", emblemat wystawy.

Unikalne dziela bedace odzwierciedleniem chwili, epoki, osobistych doswiadczen powiazanych z losem swiata oraz geniuszu artysty stanowia niewatpliwie zwyciestwo nad czasem.

Rzezby Picassa przedstawione na wystawie w Centrum Georges Pompidou zmuszaja do zastanowienia sie nad wizja zycia i przedmiotów, dostarczaja niewypowiedzianych emocji, wzbudzaja zachwyt i niejednokrotnie rozbawienie. Uderza widza niewyczerpalna inwencja artysty : kawalek papieru, sznurka i odrobina kleju i juz jest gotowa do powieszenia na scianie gitara, zas rama i siodelko od roweru tworza glowe byka (ekspresja absurdu, 1942 rok). Fascynujace Figury, portrety kobiet, wizerunki ptaków i zwierzat, makiety,…oraz róznorodnosc materialów (blacha, gips, srubki, rurki, drewno,…), tematyki i tonu…

 Czas plynie jak rzeka. Sekwana, dzieki której powstal Paryz, wraz z 36 mostami, barkami, statkami wycieczkowymi, nabrzezem pelnym budek ze starymi ksiazkami, rysunkami i widokówkami dodaje uroku miastu. Nie mówiac o szczesciarzach, którzy na stale mieszkaja na barkach…

Wystawa " Sekwana i Paryz " zawierajaca liczne obrazy, rysunki, plany, makiety oraz stare pocztówki stanowi spotkanie z przeszloscia i terazniejszoscia. Przykuwa uwage oryginalny obraz z pozytywka przedstawiajacy Sekwane przed Conciergerie (ok.1850 - 1860 rok), na którym pozytywka umieszczona jest w miejscu sredniowiecznego zegara.

Czlowiek zaakceptowal swój los i etapy zycia : okres dzieciecy, mlodzienczy, dorosly, starosc oraz nieunikniona smierc.

Wystawa w Ratuszu Paryza pt. "Dzieci paryskie w latach 1900 - 2000" wskrzesza zaprzeszle stulecie, opisuje sytuacje sierot na poczatku xx wieku, opowiada historie pierwszych zlobków i przedszkoli, ukazuje odwage i patriotyzm dzieci w okresach wojenych podkreslajac tragiczne konsekwencje materialne i moralne pierwszej i drugiej wojny swiatowej.

Wystawa przedstawia zmieniajacy sie obraz rodziny w przekroju spolecznym, relacje miedzy rodzicami i dziecmi, rozwój Opieki spolecznej i zdrowotnej, pokazuje gry i zabawy dzieciece na przestrzeni lat.

Trzeba przyznac, ze w porównaniu z dziecmi w wielu innych zakatkach swiata, paryski wspólczesny " Gavroche " ma lepsze warunki ku temu, aby byc szczesliwym.

 Od wieków czlowiek mierzyl swoje sily i stawal w szranki w innymi. Trwajace 8 dni szóste strazackie igrzyska olimpijskie zjednoczyly pod Wieza Eiffela, na mokrym od deszczu Polu Marsowym ekipy strazaków i wozy z 60 krajów swiata. Od zrecznosci i sily tych wspólczesnych " Supermanów " zalezy niejednokrotnie zycie ludzkie : gonitwa z czasem i ogniem godna jest wyczynów starozytnych herosów.

„Podzielmy sie niebem, podzielmy sie stuleciem"

Z okazji obchodów 2000 roku, najwiekszy balon swiata o wysokosci 32 metrów i o srednicy 22 metrów, napelniony 5500 m2 helium, mogacy pomiescic 30 osób doroslych lub 60 dzieci, pozwala odkryc Paryz z lotu ptaka na wysokosci 150 - 300 metrów. Zainstalowany w futurystycznym, pelnym zieleni i wodnych kaskad parku André Citroën o powierzchni 14 hektarów (na miejscu dawnej fabryki samochodów Citroën), przy przychylnych wiatrach, zlocisty balon wznosi sie ku niebu codziennie od switu do zachodu slonca nawiazujac do XIX-wiecznej tradycji lotów balonem nad stolica Francji (od 1867 roku dzieki konstruktorowi balonów „publicznych" H. Giffard).

W Oranzerii Senatu mieszczacej sie w slynnym Ogrodzie Luksemburskim mozna bylo skosztowac dziela 7 mlodych artystów (malarstwo i rzezbe) pod wspólnym tytulem: „Ogród delicji" (nota bene tytul obrazu namalowanego przez jednego z przedstawionych malarzy J. Bosha).

Na ogrodzeniu Ogrodu Luksemburskiego inny rodzaj doznan: fantastyczne fotografie Yanna Arhusa - Bertranda pt.: „Ziemia widziana z nieba".

W muzeum Galliera zalozonym w 1977 roku w XIX-wiecznym palacu ksieznej de Galliera, Paryz - stolica swiatowej mody proponuje wystawe „Zmiany w modzie od 1960 do 2000 roku" kladac nacisk na uzycie materialów z nowych, róznorodnych tworzyw: poliamid, poliester, szklane nici, aluminium, plastyk, kauczuk syntetyczny, plexiglas, skóra, beton w powiazaniu w tiulem,…

Oprócz przepieknych kreacji z „normalnych" materialów proponowanych przez slynne paryskie domy mody, mozna zobaczyc niesamowite ubranie z opony, torebke wykonana z wycieraczki samochodowej (1963 rok), czy tez z lampy samochodowej (1976 rok) autorstwa M. Beltrami, ubiór „Harley-Davidson" (1992 rok) z plastyku, szklanych nici i skóry projektu T. Muglera, wspaniala kreacje Elisabeth de Senneville z mieszanki polietylenu i aluminium oraz nici syntetycznych. Paco Rabanne prezentuje komplet ekologiczny: marynarke z lancuchów i pocietych butelek po wodzie mineralnej, waska suknie wykonana z aksamitu z nici syntetycznych oraz ozdobe na glowe z plexiglasu.

Ekspresja wolnosci, paroksyzm oryginalnosci i szczypta szalenstwa w swiecie, w którym powszechnie rozumiana moda „utylitarna"stanowi kryterium przyjecia jednostki do danej grupy spolecznej.

Zapanowac nad czasem, ocalic od zapomnienia dorobek indywidualny i zbiorowy wszelkimi mozliwymi sposobami (zbiory, nagrania, kolekcje, archiwa,…) stosujac róznorodne srodki ekspresji artystycznej (fotografia, malarstwo, rzezba, ksiazka, korespondencja, wideo, CD ROM, projekcja filmów, Internet,…): eksperymentalna wystawa „Swiat w glowie" w Muzeum sztuki wspólczesnej w Paryzu przedstawia dziela 64 artystów z calego swiata pragnacych uwiecznic rzeczywistosc oraz oddac funkcjonowanie pamieci i slowa. Seria „101 portretów - lat" H.P. Feldmanna ilustruje czas, który plynie przybierajac postac ludzi w róznym wieku. Fotografie tego samego miejsca po 20 latach autorstwa D. Rotha oraz zbiór 2000 ksiazek telefonicznych z calego swiata C. Boltanskiego nasuwaja mysli o przemijalnosci. M. Barney zadziwia swoja twórczoscia ukazujaca geneze filmu „Cremaster II".

Mini „podwystawa" B. Laviera pt. „Malarze o nazwisku Martin 1900 - 2000", przedstawiajaca obrazy 56 artystów o tym najbardziej rozpowszechnionym nazwisku we Francji, jest ekscentryczna próba zachowania pamieci zbiorowej.

W sercu Ogrodu Botanicznego w V dzielnicy Paryza, w sasiedztwie szczatków dinozaurów, wsród zieleni i kwiatów, artystyczna, monumentalna (6m X 8m) klepsydra z metalu, szkla i luster autorstwa J.- B. Métais odmierza spokojnie czas. 40 ton sypiacego sie powoli piasku, w polaczeniu z nalozonymi na siebie lustrzanymi obrazami i odbijajacym sie swiatlem, tworzy pustynny pejzaz z piaszczystymi stozkami.

Wzdluz poludnika biegnacego z pólnocy na poludnie Francji (od Dunkierki po granice hiszpanska), obsadzonego tysiacem drzew (wg projektu P. Chemotowa), przechodzacego przez 337 miejscowosci, rozposciera sie obrus piknikowy w czerwono-biala kratke o dlugosci 650 km, przy którym Francuzi i przebywajacy we Francji cudzoziemcy dziela sie przyniesionymi w koszyku wiktualami, bawiac sie, dyskutujac i popijajac wino w serdecznej atmosferze, obchodzac zarazem rok 2000 i swieto narodowe Francji 14 lipca. W przeddzien tego gigantycznego pikniku, dwie sztafety sportowców i amatorów wyruszyly jednoczesnie (pieszo, na rolkach, rowerem, konno,…): jedna z Dunkierki, druga z Prats-de-Mollo-la Preste. Druzyna z Pólnocy niosla paleczke z sola, podczas gdy sztafeta z Poludnia przekazywala sobie paleczke z pieprzem. Obie paleczki zostaly polaczone w sercu Francji tworzac instrument do mierzenia zarazem czasu i przestrzeni: klepsydre o dlugosci 1 metra. Mniej i bardziej prestizowe ulice oraz place Paryza staly sie miejscem pikniku i festynów: stoly biesiadne w Dzielnicy Lacinskiej, przed Opera, na placu przed Luwrem, w Ogrodzie Luksemburskim, na moscie zwanym Pont des Arts,… Nieprawdopodobny piknik roku 2000, mimo deszczowej pogody, stanowi najbardziej udane wydarzenie - happening, symboliczny i historyczny gest jednosci.

Z okazji Festiwalu Molière 2000, na ozdobionym kolumnami Burena podwórcu Palais Royal, Komedia Francuska przedstawila na wielkim ekranie " Malzenstwo z przymusu " w rezyserii Andrzeja Seweryna.

W ramach obchodów roku 2000, turysci zwiedzajacy Paryz oraz mieszkancy stolicy nad Sekwana maja okazje dokonac wielu wspanialych odkryc, przezyc niezapomniane chwile refleksji, zachwytu i radosci w konfrontacji z przeszloscia i terazniejszoscia uczestniczac w wyjatkowych, przemijajacych jak czas, imprezach kulturalnych konca drugiego tysiaclecia.

Nie mogac zatrzymac czasu i biegu historii, pozostaje tylko jedna mozliwosc : zachowanie arcydziel i tradycji. Jak narazie, romantyczny, dawny Paryz oraz nowoczesny Paryz futurystyczny, zwrócony coraz bardziej w strone XXI wieku, opiera sie skutecznie mondializacji. Chroniac pieczolowicie swoje niezmierzone bogactwa, zachowuje swój unikalny w swiecie styl i duch, aczkolwiek starsi mieszkancy miasta zauwazaja juz pewne nieodwracalne zmiany… "

Veritas filia temporis " : Prawda jest córka czasu.

e-mail : ifec@free.fr